છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં વિશ્વમાં કેન્સર રોગના કેસોમાં ઝડપથી વધારો થયો છે. ભારતની વાત કરીએ તો અહીંની સ્થિતિ વધુ ચિંતાજનક છે. નેશનલ કેન્સર રજિસ્ટ્રી પ્રોગ્રામ 2020 ના રિપોર્ટ અનુસાર, જે રીતે કેન્સરના કેસ દર વર્ષે વધી રહ્યા છે, એવી અપેક્ષા છે કે વર્ષ 2025 સુધીમાં ભારતમાં કેસ 1.39 (13.9 લાખ) મિલિયનથી વધીને 1.57 મિલિયન (15.7 લાખ) થઈ જશે.) કરતાં વધુ હોઈ શકે છે.

આરોગ્ય નિષ્ણાતોના જણાવ્યા અનુસાર, કેન્સર વિશે જાગૃતિના અભાવ અને સારવારની ઉપલબ્ધતાના કારણે કેસોમાં આટલો ઉછાળો જોવા મળી રહ્યો છે. આને ધ્યાનમાં રાખીને દર વર્ષે 4 ફેબ્રુઆરીના રોજ ‘વર્લ્ડ કેન્સર ડે’ ઉજવવામાં આવે છે.

ઓન્કોલોજિસ્ટના મતે,જો આ રોગ પ્રારંભિક તબક્કામાં શોધી કાઢવામાં આવે તો આ રોગથી પીડિત લોકોના જીવન બચાવી શકાય છે પરંતુ સમસ્યા એ છે કે મોટાભાગના લોકોમાં તેનું નિદાન છેલ્લા તબક્કામાં જ થઈ શકે છે. આ જ કારણ છે કે તમામ લોકોએ કેન્સરના લક્ષણો અને તેનાથી બચવાના ઉપાયો વિશે સતર્ક રહેવું જોઈએ. ચાલો જાણીએ કેન્સરના લક્ષણો, કારણો અને નિવારણની પદ્ધતિઓ વિશે.

કેન્સર એક એવો રોગ છે જેમાં શરીરમાં કોષો અનિયંત્રિત રીતે વધે છે. કેન્સર માનવ શરીરમાં ગમે ત્યાંથી શરૂ થઈ શકે છે. આ કોષો ગાંઠોનું સ્વરૂપ લે છે. કેન્સર વિશ્વભરમાં મૃત્યુનું બીજું મુખ્ય કારણ છે. અભ્યાસો દર્શાવે છે કે ફેફસાં, સ્તન, કોલોરેક્ટલ, સ્વાદુપિંડ અને પ્રોસ્ટેટ કેન્સરના સૌથી ઘાતક સ્વરૂપો માનવામાં આવે છે. તમામ લોકોએ કેન્સરના લક્ષણો પર વિશેષ ધ્યાન આપવું જોઈએ. જો આમાંથી બે અથવા ત્રણ લક્ષણો તમારામાં ચાલુ રહે છે, તો આ વિશે ચોક્કસપણે ડૉક્ટરની સલાહ લો.

• ચામડીની નીચે ગાંઠ હોવાનું ફીલ થવું
• શરીરના વજનમાં અણધારો ઘટાડો.
• ત્વચાના ફેરફારો, જેમ કે ત્વચા પીળી પડવી, કાળી પડવી અથવા લાલ થવી, ઘા ઠીક ન થવા.
• સતત ઉધરસ અથવા શ્વાસ લેવામાં તકલીફ
• જમ્યા પછી સતત અપચો અથવા બેચેની અનુભવવી

કેન્સર કોષોની અંદર ડીએનએમાં પરિવર્તનને કારણે થાય છે. કોષની અંદર ડીએનએ મોટી સંખ્યામાં વિવિધ જનીનોથી ભરેલું હોય છે જે ચોક્કસ કાર્યો કરે છે. સૂચનાઓમાં ભૂલથી કોષ તેનું સામાન્ય કાર્ય કરવાનું બંધ કરે છે અને કોષો કેન્સરગ્રસ્ત બની શકે છે. સ્વાસ્થ્ય નિષ્ણાતોના મતે કેટલાક કારણોસર કેન્સરનું જોખમ વધી શકે છે. ઉંમર, નબળી જીવનશૈલી, કેન્સરનો પારિવારિક ઇતિહાસ અને અમુક પર્યાવરણીય પરિબળો કેન્સર થવાનું જોખમ વધારી શકે છે. વ્યક્તિએ આ પરિબળો વિશે સાવચેત રહેવું જોઈએ.

સ્વાસ્થ્ય નિષ્ણાતોના મતે, જો તમને કેન્સરના લક્ષણોની શંકા છે, તો ચોક્કસપણે આ વિશે ડૉક્ટરની સલાહ લો. તમારી સ્થિતિના આધારે, બાયોપ્સી, ઇમેજિંગ અથવા શારીરિક પરીક્ષણો દ્વારા કેન્સરનું નિદાન થાય છે. કેન્સરની પુષ્ટિ કરનારા લોકોમાં, તેમના રોગના તબક્કાના આધારે સારવાર પ્રક્રિયાઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. રોગની ગંભીરતા અને તબક્કાના આધારે કીમોથેરાપી, રેડિયેશન થેરાપી, દવાઓ અને સર્જરીનો ઉપયોગ કરી શકાય છે. જો કેન્સરની સમયસર ખબર પડી જાય તો દર્દીનો જીવ બચાવવો પ્રમાણમાં સરળ બની જાય છે.

કેન્સરથી કેવી રીતે કરશો બચાવ?

• દારૂ અને ધૂમ્રપાનથી દૂર રહો.
• શરીરના વજન પર નિયંત્રણ રાખો.
• આહારમાં વધુ માત્રામાં ફળો અને શાકભાજીનો સમાવેશ કરો.
• નિયમિત વ્યાયામ કરો, શરીરને સક્રિય રાખો.
• એચપીવી અને હેપેટાઇટિસ બી સામે રસી મેળવો.
• સૂર્યના અલ્ટ્રાવાયોલેટ કિરણોના લાંબા સમય સુધી સંપર્કમાં રહેવાનું ટાળો.
• વાયુ પ્રદૂષણ અને રસાયણોના લાંબા સમય સુધી સંપર્કમાં રહેવાનું ટાળો.