હરિયાણાના હિસારમાં સ્થિત સેન્ટ્રલ હોર્સ રિસર્ચ ઈન્સ્ટિટ્યૂટના વૈજ્ઞાનિકોએ પ્રાણીઓ માટે દેશની પ્રથમ કોરોના રસી તૈયાર કરવામાં સફળતા મેળવી છે. 23 આર્મી ડોગ્સ પર તેનું ટ્રાયલ સફળ રહ્યું છે. રસીકરણના 21 દિવસ પછી કૂતરાઓમાં કોરોના વાયરસ (કોવિડ-19) સામે એન્ટિબોડીઝ જોવા મળી હતી.
શ્વાન પરના સફળ ટ્રાયલ બાદ હવે ગુજરાતના જૂનાગઢના સક્કરબાગ ઝૂઓલોજિકલ પાર્કના 15 સિંહો પર ટ્રાયલ ચાલી રહી છે, જેને ગુજરાત સરકારની પરવાનગી મળ્યા બાદ શરૂ કરવામાં આવશે. આ પછી, બજારમાં રસી લીધા પછી, પ્રાણીઓને પણ રસી આપી શકાય છે.
રસી બનાવનાર સંસ્થાના પ્રિન્સિપાલ સાયન્ટિસ્ટ ડૉ. નવીન કુમારે જણાવ્યું હતું કે કૂતરા, બિલાડી, સિંહ, ચિત્તા, ચિત્તો, હરણ જેવા પ્રાણીઓમાં સોર કોરોના વાયરસ (કોવિડ-19) મુખ્ય રીતે જોવા મળ્યો છે. થોડા મહિના પહેલા ચેન્નાઈના પ્રાણી સંગ્રહાલયમાં મૃત સિંહમાં કોવિડ-19 વાયરસની ઓળખ થઈ હતી. તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે તેનું મૃત્યુ કોવિડના ડેલ્ટા વેરિઅન્ટથી થયું છે. આ કારણોસર, તેણે લેબમાં માનવોમાં આવેલા ડેલ્ટા વેરિઅન્ટ વાયરસને અલગ પાડ્યો અને તેનો ઉપયોગ કરીને રસી બનાવવામાં સફળતા મેળવી છે.
વાયરસ માણસોમાંથી પ્રાણીઓમાં અને પછી પ્રાણીઓમાંથી માણસોમાં સંક્રમિત થવાના ઘણા અભ્યાસો થયા છે. તેથી, પ્રાણીઓમાં પણ તેનું નિયંત્રણ કરવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. અમેરિકા અને રશિયાએ પણ રસી વિકસાવીને પ્રાણીઓને રસી આપવાનું શરૂ કર્યું છે. અમે આપણા દેશમાં પ્રાણીઓ માટે રસી તૈયાર કરવા માટે લાંબા સમયથી રોકાયેલા હતા. હવે સંસ્થાએ રસી તૈયાર કરીને પ્રારંભિક પરીક્ષણમાં સફળતા હાંસલ કરી છે.
ડૉ.યશપાલ સિંહ, સેન્ટ્રલ ઇક્વિન રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ, હિસાર
પ્રારંભિક તબક્કામાં શ્વાન પર સફળ અને અસરકારક ટ્રાયલ કર્યા પછી, હવે અમે 5 સ્થળોએ સિંહો પર ક્લિનિકલ ટ્રાયલ કરીશું. સેન્ટ્રલ ઝૂ ઓથોરિટીએ જૂનાગઢના સક્કરબાગ ઝૂઓલોજિકલ પાર્કમાં સિંહો પર ટ્રાયલ માટે પરવાનગી આપી છે અને રાજ્યના મુખ્ય વન્યજીવન વોર્ડનની પરવાનગીની રાહ જોવાઈ રહી છે. પરવાનગી મળતાં જ સિંહો પર ટ્રાયલ શરૂ કરવામાં આવશે.
ડૉ.નવીન કુમાર, પ્રિન્સિપાલ સાયન્ટિસ્ટ, સેન્ટ્રલ હોર્સ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ, હિસાર
કોવિડ-19 વાયરસથી બચવા માટે પ્રાણીઓનું રસીકરણ પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. કેન્દ્ર સરકાર આને ગંભીરતાથી લઈ રહી છે અને આ દિશામાં NRCE હિસારના વૈજ્ઞાનિકોએ સકારાત્મક પ્રયાસ કર્યો છે. હું સંસ્થાના વૈજ્ઞાનિકોને આ સિદ્ધિ બદલ અભિનંદન પાઠવું છું.
ડૉ.બી.એન.ત્રિપાઠી, ડેપ્યુટી ડાયરેક્ટર જનરલ (પશુ વિભાગ) ભારતીય કૃષિ સંશોધન પરિષદ, નવી દિલ્હી
