દેશના બેંકિંગ ઈતિહાસનું સૌથી મોટું કૌભાંડ સામે આવ્યું છે. તેણે નીરવ મોદી અને વિજય માલ્યા જેવા ભાગેડુ ઉદ્યોગપતિઓના ‘કૌભાંડો’ પણ પાછળ છોડી દીધા છે. અમે એબીજી શિપયાર્ડ લિમિટેડ અને તેના ડિરેક્ટર્સ ઋષિ અગ્રવાલ, સંથાનમ મુથાસ્વામી અને અશ્વિની કુમાર દ્વારા 28 બેંકો સાથે રૂ. 22,842 કરોડની કથિત છેતરપિંડી વિશે વાત કરી રહ્યા છીએ. સીબીઆઈએ દેશના સૌથી મોટા બેંક ફ્રોડ કેસમાં એબીજી શિપયાર્ડ લિમિટેડ અને તેના તત્કાલીન ચેરમેન અને મેનેજિંગ ડિરેક્ટર ઋષિ કમલેશ અગ્રવાલ સહિત અન્ય લોકો વિરુદ્ધ કેસ નોંધ્યો છે. વિપક્ષ સવાલ ઉઠાવી રહ્યો છે કે કંપની અને તેના અધિકારીઓ સામે પગલાં લેવામાં આટલો વિલંબ કેમ થયો?

શું છે ABG શિપયાર્ડ અને કેવી રીતે આચરી છેતરપિંડી?

ABG શિપયાર્ડ લિમિટેડ એ ABG ગ્રુપની મુખ્ય કંપની છે. આ કંપની ગુજરાતમાં દહેજ અને સુરતમાં પાણીના જહાજોના બાંધકામ અને સમારકામનું કામ કરે છે. એબીજી શિપયાર્ડ લિમિટેડની સ્થાપના 1985માં થઈ હતી. તેણીએ અત્યાર સુધીમાં 165 થી વધુ જહાજો બનાવ્યા છે. એક જમાનામાં ભારતની સૌથી મોટી ખાનગી શિપયાર્ડ કંપની હવે દેવું ડૂબી ગયેલી ડિફોલ્ટર બની ગઈ છે.

સ્ટેટ બેંકની ફરિયાદ અનુસાર, કંપનીએ બેંકમાંથી રૂ. 2,925 કરોડ, ICICI બેન્કમાંથી રૂ. 7,089 કરોડ, IDBI બેન્કમાંથી રૂ. 3,634 કરોડ, બેન્ક ઓફ બરોડામાંથી રૂ. 1,614 કરોડ, પંજાબ નેશનલ બેન્કમાંથી રૂ. 1,244 કરોડ, રૂ. 1,228 કરોડ જમા કરાવ્યા છે. ઇન્ડિયન ઓવરસીઝ બેંકમાંથી રૂ.ની લોન લીધી. આ નાણાનો ઉપયોગ બેંકે જે વસ્તુઓ માટે કર્યો હતો તેના માટે કરવામાં આવ્યો ન હતો, પરંતુ તેનો ઉપયોગ અન્ય વસ્તુઓ માટે કરવામાં આવ્યો હતો.

કંપનીને 28 બેંકો અને નાણાકીય સંસ્થાઓ તરફથી ક્રેડિટ સુવિધાઓ મંજૂર કરવામાં આવી હતી, જેમાં SBIનું એક્સપોઝર 2468.51 કરોડ હતું.

દોઢ વર્ષની તપાસ બાદ FIR

SBIએ 8 નવેમ્બર 2019ના રોજ પ્રથમ ફરિયાદ કરી હતી. સીબીઆઈએ 12 માર્ચ 2020ના રોજ આ અંગે સ્પષ્ટતા માંગી હતી. ઓગસ્ટ 2020 માં, બેંકે નવી ફરિયાદ દાખલ કરી. દોઢ વર્ષથી વધુ સમય સુધી તપાસ કર્યા પછી, સીબીઆઈએ 7 ફેબ્રુઆરી, 2022 ના રોજ કેસમાં એફઆઈઆર નોંધી.

પાંચ વર્ષ સુધી સતત ચાલી છેતરપિંડી

અર્નેસ્ટ એન્ડ યંગ દ્વારા 18 જાન્યુઆરી, 2019ના રોજ સબમિટ કરવામાં આવેલ ફોરેન્સિક ઓડિટ રિપોર્ટ (એપ્રિલ 2012 થી જુલાઈ 2017) એ ખુલાસો કર્યો કે આરોપીઓએ એકબીજા સાથે સાંઠગાંઠ કરી અને ગેરકાયદેસર પ્રવૃત્તિઓ કરી. આમાં મૂડીનું ડાયવર્ઝન, અનિયમિતતા, વિશ્વાસનો ફોજદારી ભંગ અને અન્ય હેતુઓ જે હેતુ માટે બેંકોમાંથી નાણાં લેવામાં આવ્યા હતા તે હેતુ માટે તેનો ઉપયોગ ન કરીને તેનો સમાવેશ થાય છે.

ફોરેન્સિક ઓડિટમાં ખુલાસો થયો હતો કે 2012 અને 2017 ની વચ્ચે આરોપીઓએ કથિત રીતે મિલીભગત કરી અને ગેરકાયદેસર પ્રવૃત્તિઓ હાથ ધરી હતી, જેમાં ભંડોળનો દુરુપયોગ અને વિશ્વાસના ગુનાહિત ભંગનો સમાવેશ થાય છે. સીબીઆઈ દ્વારા નોંધાયેલ આ સૌથી મોટો બેંક ફ્રોડ કેસ છે.

બેન્ક ખાતું ક્યારે થયું NPA ?

સ્ટેટ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા કહી રહી છે કે 2013માં જ ખબર પડી હતી કે આ કંપનીની લોન NPA થઈ ગઈ છે. સ્ટેન્ટ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાએ પોતાના નિવેદનમાં લખ્યું છે કે નવેમ્બર 2013માં કંપનીની લોન NPA બની ગયા બાદ આ કંપનીને પુનઃજીવિત કરવાના ઘણા પ્રયાસો કરવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ સફળતા મળી ન હતી. તેના લોન એકાઉન્ટનું માર્ચ 2014માં પ્રથમ પુનઃરચના કરવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ શિપિંગ સેક્ટરમાં અત્યાર સુધીના સૌથી ખરાબ ઘટાડાને કારણે તેને પુનર્જીવિત કરી શકાયું નથી. જે બાદ જુલાઈ 2016માં તેનું એકાઉન્ટ ફરીથી એનપીએ તરીકે જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું. બે વર્ષ પછી, એપ્રિલ 2018 માં, અર્ન્સ્ટ એન્ડ યંગ નામની એજન્સીની નિમણૂક કરવામાં આવી.