નવી દિલ્હી: હથિયારોના ઉત્પાદનમાં આત્મનિર્ભરતા હાંસલ કરવાની દિશામાં એક પગલું ભરતા, ભારતે આવા 101 હથિયારોની યાદી બહાર પાડી છે, જે વિદેશથી આયાત કરવામાં આવશે નહીં. આવી આ ત્રીજી યાદી છે. અગાઉ 2020 અને 2021માં બે નેગેટિવ આર્મ્સ ઈમ્પોર્ટ લિસ્ટ જારી કરીને 209 હથિયારોની આયાત પર પ્રતિબંધ મુકવામાં આવ્યો છે. ત્રીજી યાદી જાહેર કરતી વખતે રક્ષા મંત્રી રાજનાથ સિંહે કહ્યું કે આનાથી દેશમાં જ સૈન્ય પ્રણાલી, શસ્ત્રો, ટેકનોલોજી અને દારૂગોળાના ઉત્પાદન અને વિકાસને વેગ મળશે. વિદેશી શસ્ત્રો અને પ્રણાલીઓ પર નિર્ભરતા ઘટશે, જેની સુરક્ષામાં ભંગ થવાનું જોખમ છે.

સરકાર દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલી ત્રીજી યાદીમાં લાઇટ ટેન્ક, ફીટ આર્ટિલરી ગન, નેવી યુટિલિટી હેલિકોપ્ટર, ચોક્કસ પ્રકારના ડ્રોન, મિડિયમ રેન્જ એન્ટિ-શિપ અને એન્ટિ-રેડિયેશન મિસાઇલોનો સમાવેશ થાય છે. આ સિવાય નેક્સ્ટ જનરેશન કોસ્ટલ પેટ્રોલ વ્હીકલ, નેવી માટે એન્ટી ડ્રોન સિસ્ટમ, MF-STAR વોરશિપ રડાર, એડવાન્સ લાઇટ ટોર્પિડો અને કેટલાક રોકેટ વગેરે પણ છે. ડિસેમ્બર 2022 થી ડિસેમ્બર 2027 સુધી તેમની આયાત પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે.

રક્ષા મંત્રી રાજનાથ સિંહે ચીનની ઈલેક્ટ્રોનિક્સ કંપની હુઆવેઈ પર અમેરિકા દ્વારા લાદવામાં આવેલા પ્રતિબંધોને ટાંકીને કહ્યું કે આજના મોટાભાગના હથિયારો ઈલેક્ટ્રોનિક છે, જે સોફ્ટવેરની મદદથી ચલાવવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં, તેમના હેક થવાનું જોખમ પણ છે. ભલે આ શસ્ત્ર પ્રણાલીઓ ફૂલ પ્રૂફ હોવાનો કેટલો દાવો કરે, સુરક્ષાના ભંગનું જોખમ હંમેશા રહે છે. પહેલાના જમાનામાં, ટેન્ક, હોવિત્ઝર, તોપો અને હેલિકોપ્ટર પણ યાંત્રિક હતા, જેની સિસ્ટમમાં દૂરથી ચેડાં કરવાનું શક્ય નહોતું. પરંતુ હવે ટેક્નોલોજી બદલાઈ ગઈ છે. આજના યુગમાં દૂર બેસીને પણ હથિયારોને નિયંત્રિત કરી શકાય છે. આવી સ્થિતિમાં, અમારો પ્રયાસ છે કે દેશમાં જ વધુને વધુ શસ્ત્રો અને શસ્ત્ર પ્રણાલીઓ બનાવવામાં આવે જેથી તેમની સુરક્ષાની ખાતરી મળે.

TOIના અહેવાલ અનુસાર, સંરક્ષણ મંત્રાલયના અધિકારીઓનું કહેવું છે કે ત્રીજી નેગેટિવ ઈમ્પોર્ટ લિસ્ટમાં રહેલા ઘણા હથિયારો અને પ્રણાલીઓને વિકસાવવા પર કામ ચાલી રહ્યું છે. આગામી 5 વર્ષમાં આમાંથી ઘણાને પણ તૈનાત કરવામાં સક્ષમ હશે. ડીઆરડીઓ સરકારી સંરક્ષણ કંપનીઓ, ઓર્ડનન્સ ફેક્ટરીઓ અને કેટલીક ખાનગી કંપનીઓ સાથે મળીને આના પર કામ કરી રહ્યું છે. 2020માં પ્રથમ નેગેટિવ ઈમ્પોર્ટ લિસ્ટ જાહેર થયા બાદથી સરકારે સ્વદેશી હથિયારોની ખરીદી માટે 54 હજાર કરોડના સોદા કર્યા છે. આગામી 5-7 વર્ષમાં તે વધીને 4.5 લાખ કરોડ થવાની ધારણા છે.

ભારતે ભલે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં વિદેશમાંથી શસ્ત્રોની ખરીદી ઓછી કરી હોય, પરંતુ તે હજુ પણ વિશ્વનો સૌથી મોટો શસ્ત્ર આયાતકાર દેશ છે. વિશ્વમાં વેચાતા હથિયારોમાંથી 11% હથિયાર ભારત ખરીદે છે. કેન્દ્ર સરકારે વર્ષ 2025 સુધીમાં ભારતમાં બનેલા શસ્ત્રો ખરીદવાનું બજેટ $20 મિલિયનથી ઘટાડીને $10 મિલિયન કરવાનું લક્ષ્ય રાખ્યું છે. આ ઉપરાંત $5 બિલિયનના સંરક્ષણ સાધનોની નિકાસનો લક્ષ્યાંક પણ નિર્ધારિત કરવામાં આવ્યો છે.