પાકિસ્તાન પર વિદેશી દેવું વધી રહ્યું છે, છતાં આ દેશને નવી લોન લેવાની ફરજ પડી રહી છે. તેનું કારણ છે પાકિસ્તાનની નબળી અર્થવ્યવસ્થા. સાઉદી અરેબિયા પાસેથી ખૂબ જ કડક શરતો પર 3 અબજનું રોકડ અનામત મેળવ્યા બાદ હવે વડાપ્રધાન ઈમરાન ખાન 3 ફેબ્રુઆરીએ ચીનની મુલાકાતે જઈ રહ્યા છે. કહેવા માટે કે તેમની મુલાકાત 4 ફેબ્રુઆરીથી બીજિંગમાં શરૂ થવા જઈ રહેલા વિન્ટર ઓલિમ્પિકના ઉદ્ઘાટન સમારોહ માટે છે, પરંતુ અસલી હેતુ અહીં પણ લોન મેળવવાનો છે. પાકિસ્તાની મીડિયા રિપોર્ટ્સમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ઈમરાન ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ પાસેથી 3 બિલિયન ડોલરની લોન માંગવા જઈ રહ્યા છે.
પાકિસ્તાનના અખબાર ‘એક્સપ્રેસ ટ્રિબ્યુન’માં રવિવારે પ્રકાશિત થયેલા એક વિશેષ અહેવાલમાં ઈમરાનની ચીન મુલાકાતની વાસ્તવિકતા સામે આવી છે. આ મુજબ ઈમરાન સાથે 6 મંત્રીઓ પણ ચીન જઈ રહ્યા છે. તેમનો પ્રવાસ 3 ફેબ્રુઆરીથી શરૂ થશે. રસપ્રદ વાત એ છે કે હજુ સુધી એ સ્પષ્ટ નથી થયું કે ઈમરાન અને શી જિનપિંગની મુલાકાત થશે કે નહીં. તેનું કારણ એ છે કે ચીને હજુ સુધી રૂબરૂ બેઠકને મંજૂરી આપી નથી.
રિપોર્ટ અનુસાર 2018માં સત્તામાં આવ્યા બાદ ઈમરાન સરકારે ચીન પાસેથી 11 અબજ ડોલરની લોન લીધી છે. આ માટે માત્ર વ્યાજ ચૂકવવામાં આવી રહ્યું છે, વાસ્તવિક રકમ હજુ સુધી પરત કરવામાં આવી નથી. તેમાંથી 4 બિલિયન ડોલર પાકિસ્તાની બેંકોમાં વિદેશી અનામત તરીકે જમા છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો પાકિસ્તાન આ નાણાંનો ઉપયોગ કરી શકે નહીં. હવે સમસ્યા એ છે કે પાકિસ્તાની અધિકારીઓ અને ખુદ વિદેશ મંત્રાલયને ખાતરી નથી કે ચીન વધુ 3 અબજ ડોલરની લોન આપશે.
આ રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે પાકિસ્તાન પાસે હાલમાં માત્ર 16.1 બિલિયન ડોલરનું વિદેશી મુદ્રા ભંડાર છે. આને તકનીકી રીતે ફોરેક્સ રિઝર્વ કહેવામાં આવે છે. ખાસ વાત એ છે કે તેની પાસે ચીન, સાઉદી અરેબિયા અને UAEના પૈસા છે. તેઓ તેને ગમે ત્યારે પાછી ખેંચી શકે છે અને જો આમ થશે તો પાકિસ્તાનને દેવાળિયા થવામાં વધુ સમય નહીં લાગે. સાઉદી અરેબિયાએ 24 કલાકની અંદર લોન ચૂકવવાની શરત મૂકી છે.
પાકિસ્તાન ઈચ્છે છે કે ચીન તેના કાપડ ઉદ્યોગ, ફૂટવેર ઉદ્યોગ, ફાર્માસ્યુટિકલ ઉદ્યોગ, ફર્નિચર, કૃષિ, વાહન ઉત્પાદન અને માહિતી ટેકનોલોજીમાં રોકાણ કરે. અખબારે આગળ લખ્યું, “એવી અપેક્ષા છે કે સરકાર ચીનની 75 કંપનીઓને મધ્ય પૂર્વ, આફ્રિકા અને સમગ્ર વિશ્વના બજાર સુધી પહોંચવાની તક આપવા કહેશે અને નૂરમાં છૂટ આપવામાં આવશે.” પાકિસ્તાન આર્થિક મદદ અને સહયોગ માટે ચીન પર ખૂબ જ નિર્ભર છે. ચાઇના-પાકિસ્તાન ઇકોનોમિક કોરિડોર (CPAC)ના રૂપમાં ચીને પાકિસ્તાનમાં અબજો ડોલરનું રોકાણ કર્યું છે. પાકિસ્તાને CPAC હેઠળ ઉર્જા અને ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર સંબંધિત અનેક પ્રોજેક્ટ પૂર્ણ કર્યા છે.
